5. Atala – Euskara hizkuntzalaritza ikerketaren bihotzean

Zer da berritzailea hizkuntzalaritza esperimentaleko katedra honetan?

Lehen aldiz aztertuko dugu hizkuntzaren barneratzea, euskara eta frantsesa bereziki kontuan hartuta, baita eskualdeko hizkuntzak ere. Munduan, beste ikerketa-talde batzuk eleaniztasuna aztertzen dute eta hizkuntza bat baino gehiago aztertzen dituzte, baina hemen, gramatika eta fonetika aldetik ezberdinak diren bi hizkuntza aztertuko ditugu. Eta nola haurrek eskuratzen dituzten hizkuntza ezagutzak ingurune horretan. Hori da ikerketa honek duen berritasuna.

Beste berezitasun bat da, zure ikerketen barruan, esperimentazio-metodoetan dituzun ezagutzak erabiltzea, hala nola elektroentzefalografia eta begi jarraipena. Azalduko al diguzu?

Teknika hauek ohikoak dira psiko-hizkuntzalaritzan (psikologia eta hizkuntzalaritza uztartzen dituen diziplina) eta neurolinguistikaren alorrean. Laborategi ugarik erabiltzen dituzte, gureak barne, ikerketa honen kasuan.
Elektroentzefalografiarekin, hizkuntzak nola funtzionatzen duen ikusi dezakegu garunean, neuronen mailan. Honek informazio zehatzagoa ematen du, bereziki ume txikiekin, oraindik hitz egiten ez badute ere, asko ulertzen baitute. Horrela, hizkuntzaren garapena ikus dezakegu garunean.
Begi jarraipen teknika, edo "eye tracking" ingelesez, ere erabiliko da. Ikusmenaren mugimenduak erregistratuz, umeen arreta maila bereizteko aukera ematen du.

Zein izango dira ikerketako arlo nagusiak?

Euskaraz eta frantsesez haurrek nola ikasten duten aztertzeaz gain, heldu euskaldun elebidunek duten euskararen tratamendua ere aztertuko dugu. Honek konparaketa bat emango digu haurrekiko, baina baita euskara maila ezberdina duten helduen arteko ezberdintasunak ikertzeko aukera ere.

Hainbat urtean, esperimentazio-ikerketek hiztun elebakarrak aztertu dituzte, hizkuntza zabalduekin (ingelesa, hizkuntza indoeuroparrak). Ikerketa honek ikuspegi berri bat ematen du euskararen inguruan?

Bai, egia da. Jadanik egindako ikerketa gehienak ingelesarekin, frantsesarekin, gaztelaniarekin, alemanez… egin dira. Duela urte batzuk, adibidez, Basque Center on Cognition, Brain and Language ikerketa-zentroak —Donostian kokatuta dagoen, garuna, ezagupena eta hizkuntza ikertzen duen nazioarteko diziplina-anitzeko zentroak— azterketa batzuk egin zituen, baina horiek psikologia alorrean izan ziren, ez hizkuntzarenean. Bestalde, Euskal Herriko Unibertsitateko (UPV/EHU) Gasteizko fakultateko ikerketa-taldeek, euskararen inguruko azterketa batzuk egin zituzten gaztelerari alderatuz.
Hemen egingo den lana zehatzagoa izango da eta euskarari buruzko azterketa gehiago egingo da, eskualdeko hizkuntzekin alderatuz.

Zenbat denbora iraungo du ikerketa honek eta zein izango da helburua?

Ikerketa-arlo bakoitzean sei hilabete eta urte bat bitarteko ikerketak egingo ditugu. Hainbat esperimentu egingo dira ikastola, eskola elebidunetan… Lehen emaitzak emateko, zortzi esperimentu egin ostean espero dugu, hau da, lehen fasea amaituta, bost urte barru.
Azken finean, ikerketak balioko du nazioartean hizkuntzalaritzan eta eleaniztasunean egiten ari diren ikerketen osagarri izateko, eta baita hizkuntzaren jabetzeari buruzko ezagutza handitzeko. Gertuko eremuan, berriz, irakasleei, gurasoei eta hizkuntza-politiketan aritzen direnek erabiliko dute, hala nola Euskal Elkargoak…

Zeintzuk izango dira beste ekarpenak?

Gure ikerketen bidez, Bayonneko eta Nouvelle-Aquitaine eskualdeko ingurune plurilingüeetan hizkuntzaren garapena ere aztertuko dugu. Hemen, hizkuntza aniztasuna agertzen da gaskoinera, gaztelania eta eskualdeko beste hizkuntzekin, eta horrek aberastasun eta kultura aniztasun handia ematen du lurralde honi. Arreta ere jarriko dugu hizkuntza horietan…

Ikusi webserieko atal guziak