Episòdi 4 - Los ben·hèits deu bilingüisme autanlèu lo mei joen atge

En França, 20 a 40 % de las personas que practican ua auta lenga qui lo francés. Entaus mainatges bilingües, com aquò e se passa ? 

Los mainatges bilingües qu'arriban dens un environament lingüistic, lengatgèr, tindaire, mei complèxe que lo dens lo quau evoluan los mainatges monolingües. Aquò ne significa totun pas que los mainatges arriban pas, dens un medish calendari, a plan mestrejar las duas lengas. 

Si los parents contunhan a los transméter la lor lenga mairau, a los sollicitar en los expausant a las duas lengas, los mainatges bilingües que començan en drin de temps a s'exprimir dens las duas lengas.  Pr'amor de passar d'ua lenga a l'aute, aqueths mainatges que desvolòpan drin mei precòçament aptituds attentionnelles . Que localizan mei aisidament los cambiaments, que mestrejan procediments cerebraus e mentaus los permetent de non pas mesclar las lengas.   Que son mei atentius pr'amor qu'ei quasi ua question de subervita : saber qui s'adreça lor, en quau lenga, e com respóner a totas aqueras estimulacions. 

Dens lo vòste libe « lo mainatge bilingüe, de l'enfança petita a l'escòla », que pausatz la question : e si lo bilingüisme precòç, qu'èra un atot màger entau desvolopament de las capacitats cognitivas ? 

Los mainatges bilingües que desvolòpan mei aisidament avantatges dits metalingüistics : plan de d'òra, los mainatges qu'an ua consciéncia lingüistica . Que soscan a las lors lengas . Que hèn comparasons enter eras de faiçon espontanèa, inconscienta. Que son tanben mei accessibles a l'aprendissatge d'ua tresau lenga.  Qu'ac repeteishi, quan lo bilingüisme ei plan viscut peu mainatge e estimulat per l'environament, los resultats escolars deus mainatges que son melhors, las aptituds desvolopadas. Dens lo cas contrari, aquò ne balha pas la medisha causa . 

Entà qu'aquò que's passe plan, que cau que los parents contunhen lo mei longtemps possible a transméter la lor lenga mairau, familiau. Aquò que vau entà las lengas de personas immigradas, com entà las lengas regionaus. Qu'ac sabetz enqüèra mélher que jo, a País Basco, si los parents arrestavan de transméter e las escòlas de perseguir aqueth aprendissatge, la lenga que's perderé definitivament . 

Aqueths beneficis deu bilingüisme, quitament deu multilingüisme, e se retròban a tots los atges de la vita ? 

Los bilingües que pòden desvolopar mei precòçament las foncions executivas, aqueras implicadas dens l'atencion, la seleccion e l'inibicion de multiplas informacions provenenta de l'environament. Los mainatges bilingües per exemple que pòden transpausar aqueths beneficis cognitius dens autas matèrias.  Dens las escòlas bilinguas, que preni l'exemple de Bretanha entad ac conéisher, mes aquò que deu estar la medisha causa a País Basco, los resultats dens los establiments bilingües que son a còps melhors .  Dens tots los cas, lo contèxte socioeconomic qu'ei primordiau entà explicar l'escaduda escolara. 

A l'atge drin mei avançat, en çò de las personas atjadas bilinguas, l'aparicion de las malaudias neuro-degenerativas qu'ei retardada . Qu'ei tostemps aquera medisha question de « gimnastica » enter duas lengas. De hèit, lo cervèth qu'ei tostemps reactiu . Atau, parlar dus o mantua lenga, que poiré aver ben·hèits sus la santat, e mei particularament sus la memòria. Lo bilingüisme que pòt retardar daubuas fòrmas de deméncias, deus estudis scientifics que l'an acté . 

Los beneficis que son donc multiples, qui sian lengatgèr, culturau, cognitiu, psicologic ?

Entà un bilingüe, qui aqueth sia entaus locutors de lengas internacionaument reconegudas o de lengas ditas minoritàrias, possedir duas lengas qu'ei plan important . Qu'ei un enriquiment personau qui aqueth sia au nivèu culturau, identitari, cognitiu… En mei, aquò que mèrca ua certana obertura, tolerància aus autes, e l'aprendissatge d'ua tresau lenga que serà hòrt mei aisida . Pr'amor que los bilingües an un rapòrt hèra mei descomplexat a l'imperfeccion dens l'aprendissatge d'ua lenga. Qu'accèptan mei aisidament de cométer errors, de préner lo temps… 

Com uei integrar mélher dens l'ensenhament pedagogic las aptituds e coneishenças deus mainatges possedint dejà mantua lenga ? 

Qu'ei çò qui ns'avem abordat dens lo noste estudi destinat au Conselh scientific de l'Educacion nacionau. Que prepausàvam pistas entà véder com se prémer las autas lengas mairaus entà los miar cap tà l'aprendissatge deu francés.   E la faiçon d'acompanhar ensenhaires dens lo manteniment de la diversitat de las lengas dont lo benefici educatiu serà considerable, entad aqueths mainatges bilingües e los lors camaradas. Las classas multilinguas que son un lhevader entà l'aprendissatge, lo « víver-amassa ». En França, l'Educacion Nacionau que hè d'alhors mei compte uei de la diversitat lingüistica deus sons escolans, e que valoriza iniciativas taus com la Setmana de las lengas.  Aquera desmarcha d'inclusion que deuré d'alhors èste la prioritat de tota politica educativa e culturau d'ua societat democratica dens la quau l'escòla jòga un ròtle primordiau entà ua integracion urosa. 

A qué sèrv aquera Setmana de las Lengas ? Qu'ei-çò lo medish principi qui lo noste dispositiu en País Basco d'Euskaraldia, qui permet de socializar mei l'euskara ?   

La Setmana de las Lengas metuda en plaça per la nosta associacion Bilingüas e mei qu'a per mira de valorizar las divèrsas lengas parladas en França, dens las nostas escòlas en hant tanben participar los parents. Qu'ei ua faiçon de mostrar aus mainatges quau auta lenga qu'existeish dens la soa classa . Dens daubuas escòlas, pas mensh d'un trentenat de lengas que son parlats dens los larèrs deus escolans . Ne's pòt negligir aquera riquessa lingüistica. E ne's pòt demandar ad aqueras familhas d'oblidar la lor lenga. A País Basco tanben que's luta entà que la lenga perdure, sia vivaça.  Si aquò qu'interèssa los ensenhaires, la nosta associacion qu'a editat suu son site un liberet entà valorizar au mélher las divèrsas autas lengas mairaus, evoluant aus costats deu francés. 

Véder tots los episòdis de la websérie